90.D.1. [370] Zdania współrzędne połączone spójnikami: przeciwstawnymi, wynikowymi, synonimicznymi
Przecinkami rozdzielamy zdania współrzędne połączone następującymi spójnikami:
a) przeciwstawnymi: a, ale, aliści, inaczej, jednak, jednakże, jedynie, lecz, natomiast, przecież, raczej, tylko, tylko że, tymczasem, wszakże, zaś, za to, np.
Ja mówię to, a on co innego.
Nauczycielka usiłowała prowadzić lekcje, ale raz za razem zrywał się hałas.
(J. Wiktor)
Już mieli zaczynać, lecz ktoś im przeszkodził.
Obiecywał dużo, tymczasem nic nie zrobił.
Pośrodku płynęła rzeka, zaś na stokach wzgórz dostrzegłem kilka strumyków.
UWAGA: Jeśli spójnik a łączy zdania (a nie jego części), zawsze stawiamy przed nim przecinek, np.
Ledwie błysnęło słońce, a już zrobiło się ciepło.
Mieli obszerne i wygodne mieszkanie, a składało się ono z pięciu pokojów.
b) wynikowymi: więc, dlatego, toteż, to, zatem, stąd, wobec tego, skutkiem tego, wskutek tego, i (= więc, toteż), przeto, tedy, np.
W tej okolicy las nie był zbyt gęsty, więc stopniowo robiło się coraz jaśniej.
(A. Szklarski)
Nie kocha męża, zatem powinna go opuścić.
(T. Boy-Żeleński)
Zapytał niegrzecznie, wobec tego odpowiedziałem mu oschle.
UWAGA: Przed spójnikiem i możemy postawić przecinek, jeśli występuje on w funkcji wynikowej (można go zastąpić przez więc lub toteż), np.
Zaczęła się sesja egzaminacyjna, i wzięli się do nauki (= więc wzięli się do nauki).
Nadszedł październik, i studenci rozpoczęli naukę (= toteż rozpoczęli naukę).
c) synonimicznymi (wyjaśniającymi): czyli, to jest, to znaczy, innymi słowy, np.
Wyjeżdżam do Japonii, czyli odwiedzę Kraj Kwitnącej Wiśni.
Rzeczowniki w języku polskim mają deklinację, to znaczy odmieniają się przez przypadki.
